 |
Cmentarz
wojskowo - komunalny przy ul. Białej w Lublinie znajduje się
w
obrębie lubelskiego zespołu cmentarzy miejskich, położonych między
ulicami: Lipową,
Henryka Wiercińskiego, Głęboką, Henryka Raabego i
Obrońców Pokoju. Sąsiaduje
z cmentarzami: Rzymskokatolickim, Prawosławnym
i Ewangelickim.
29 stycznia 1985r. zespół
został
wpisany do lubelskiego rejestru
zabytków pod numerem
A/889.
|
|
Jego historia sięga
roku 1916, powstał jako austryjacki cmentarz wojenny, założenie wiązało się
z koniecznością zapewnienia miejsca pochówku żołnierzom
armii Austro-Węgier, poległym w pierwszej wojnie
światowej.
Cmentarz powstał na otwartym terenie, a od tego czasu jego układ
nie uległ zmianom.
Punktem centralnym na cmentarzu jest kaplica wybudowana przez austriackie władze wojskowe w roku 1917.
Posadowiono ją na planie krzyża greckiego z portykiem od strony wschodniej i absydą od zachodu.
Całość
przykryto dachem namiotowym z sygnaturką. Przyziemie budynku obiega
niski cokół, a górne partie gzyms kordonowy. Na osi fasady wystawiono
lekko wysunięty dwukolumnowy portyk zwieńczony łukiem. Pole w półłuczu
wypełnia przeszklenie stanowiące jednocześnie nadświetle drzwi.
Dekorację
dopełnia wałek w formie wieńca ze stylizowanych liści dębu, zamknięty
zwornikiem zdobionym płaskorzeźbą twarzy Chrystusa w koronie cierniowej.
Wnętrze
kaplicy zaprojektowano jako jednoprzestrzenne, zakończone półkolistą
absydą. Nawę i absydę nakryto płaskimi stropami wspartymi na ozdobnych
konsolach. Na ścianach nawy, w górnych płaszczyznach półłuków
umieszczono dekorację sztukatorską w formie wieńców z szarfami.
Pierwsze
prace remontowe w kaplicy prowadzono już w 1929 r. Kolejny remont
wykonano w 1932 r. naprawiono wtedy dach i stolarkę okienną.
Po
przejęciu nieruchomości przez Gminę Lublin w roku 1968 przeprowadzono
generalny remont obiektu,a także dokonano konserwacji nieistniejącego
obecnie ołtarza.
|
 |
Od
lat 80 XX wieku kaplica ulegała stopniowej
destrukcji, a jej stan techniczny stale się
pogarszał m.in. z racji okazjonalnego użytkowania.
W roku
2007 z inicjatywy mecenasa Jerzego Kiełbowicza - prezesa Regionalnego
Stowarzyszenia Zwolenników Kremacji w Lublinie, na podstawie porozumienia
zawartego
z władzami miasta, podjęto działania mające na celu
wyremontowanie zaniedbanego
obiektu.
W pierwszym etapie wykonano ekspertyzę z oceną stanu konstrukcyjnego,
która posłużyła do opracowania projektu remontu kaplicy. Autorami opracowania byli:
mgr inż. arch. Stanisław Pilut (branża architektoniczna), mgr inż. Teresa Tatar
(branża konstrukcyjna) i inż. Barbara Zalewska (branża elektryczna).
Na etapie przygotowania do realizacji inwestycji przeprowadzono badania wnętrza na
występowanie dekoracji malarskiej, dzięki którym odkryto dekorację absydy i kolorystykę
warstw malarskich ścian, oraz detalu sztukatorskiego.
Zapewne z 1929 r. pochodzi odsłonięta w trakcie badań konserwatorskich dekoracja
malarska prezbiterium.
Zastosowane motywy dekoracyjne nawiązują do ornamentów młodopolskich chętnie
stosowanych w okresie międzywojennym.
|
Kompleksowy remont budowlany objął
uzupełnienie konstrukcji więźby
dachowej, oraz wymianę deskowania
i zniszczonego blaszanego
pokrycia na
nowe, wykonane z
blachy cynkowo - tytanowej. Prace te
wykonała firma
"GREM" Zbigniewa
Glonka.
W dalszej kolejności wymieniono
tynki zewnętrzne oraz odnowiono
elewację, dokonano reperacji schodów
i konserwacji stolarki
drzwiowej. Ponadto wykonano właściwe odprowadzenie wód opadowych i wprowadzono
nową nawierzchnię z kostki klinkierowej na
głównej alejce prowadzącej do kaplicy.
|
fot. archiwum RSZK
|
Po
wykonaniu niezbędnego zakresu reperacji ścian i stropu przystąpiono do
prac
konserwatorskich.
Obejmowały one oczyszczenie z wtórnych
nawarstwień polichromii absydy,sztukaterii
oraz oryginalnych wypraw
tynkowych. Wszystkie prace konserwatorskiebyły realizowane
pod kierunkiem konserwatora dzieł sztuki mgr Rolanda Roga.
Na wyróżnienie
zasługują także Jacek i Paweł Kos - wykonawcy robót budowlanych.
Dopełnieniem całości była nowa aranżacja i wyposażenie kaplicy według projektu artysty
plastyka Haliny Kuśnierz. Wykonano stół
ołtarzowy, elementy do obrządku pogrzebowego
siedziska, oprawy
punktów świetlnych oraz wstawiono prospekt organowy.
Wykonane
prace remontowe i konserwatorskie prowadzone były z dużą starannością
i
wysoką jakością dzięki osobistemu zaangażowaniu prezesa Regionalnego
Stowarzyszenia
Zwolenników Kremacji - Jerzego Kiełbowicza.
W 2009 roku za
wyróżniającą się realizację konserwatorską kaplicy, Wojewódzki
Konserwator Zabytków przyznał Regionalnemu Stowarzyszeniu Zwolenników Kremacji
nagrodę - "Laur Konserwatorski".
|
|
